In detail ...
De Nationale Bank en het Federaal Planbureau verwachten dat de coronapandemie zeer zware gevolgen zal hebben voor de Belgische economie. Hoe groot is de schade voor de gezinnen, de ondernemingen en de overheid?
Economische activiteit | Economie krimpt met 8 procent
De strenge maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus doen de economische activiteit spectaculair dalen. ‘Dit is een brutale en plotse schok voor de Belgische economie’, zegt Philippe Donnay, hoofd van het Planbureau. ‘Zowat 1,2 miljoen werknemers zijn tijdelijk werkloos en meer dan 300.000 zelfstandigen moesten hun activiteit stopzetten. Dat is 40 procent van de beroepsbevolking in de privé-sector.’
De economische activiteit zakt in het tweede kwartaal met 15 procent na een krimp van 4 procent in het eerste kwartaal. De Nationale Bank en het Planbureau veronderstellen dat de quarantaine zeven weken duurt.
Onder die hypothese zal de Belgische economie vanaf begin mei geleidelijk herstellen over een periode van negen maanden. Maar de heropleving in de tweede jaarhelft zal niet volstaan om de achteruitgang van het eerste halfjaar goed te maken.
Daarom zal de Belgische economie over heel 2020 met 8 procent krimpen. Dat is de grootste terugloop sinds 1876, de jaren van de twee wereldoorlogen buiten beschouwing gelaten. De krimp van 8 procent is bijna even groot als de totale achteruitgang tijdens de Grote Depressie van 1931 tot 1934. De coronacrisis drukt dit jaar de economische activiteit met 45 miljard euro.
In 2021 zal de Belgische economie met 8,6 procent groeien en zo de achteruitgang van 2020 goedmaken. Die raming veronderstelt dat de crisis geen blijvende schade aanricht aan het productiepotentieel van de Belgische economie. Toch loopt de
totale schade van de coronacrisis tegen eind volgend jaar verder op tot 60 miljard euro, omdat de economische activiteit dan nog altijd 2 procent lager zal zijn dan in een scenario zonder pandemie.
Ondernemingen | Bedrijfswinsten storten in
De ondernemingen worden in het algemeen veel zwaarder getroffen door de coronacrisis dan de gezinnen. Het bruto-exploitatieoverschot, een indicator van de brutowinst, daalt in 2020 wellicht met 40 procent. De rendabiliteit staat dus veel meer onder druk dan tijdens de financiële crisis van 2008-2009.
De winst krijgt een zeer zware klap, omdat de inkomsten fors dalen. De omzet daalt met gemiddeld een derde, bleek vorige week uit een enquête van de Nationale Bank. De kosten dalen ook, vooral dankzij het stelsel van tijdelijke werkloosheid. Maar veel andere kosten, zoals huur, verminderen niet of minder.
‘De liquiditeit (de capaciteit om op korte termijn alle facturen te betalen) is voorlopig min of meer onder controle’, zegt Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank. De overheden keren premies uit en kennen uitstel toe voor de betaling van belastingen en sociale bijdragen. De banken geven bedrijven meer tijd voor de terugbetaling van kredieten.
De vraag rijst wat de impact is van de recessie op wat langere termijn. De Nationale Bank en het Planbureau menen dat de crisis het aantal faillissementen niet sterk doet stijgen. Wunsch merkt op dat de Belgische ondernemingen een eigen vermogen hebben van 1.000 miljard, al is dat erg ongelijk verdeeld. Met het eigen vermogen kunnen bedrijven verliezen opvangen.
De eerste ronde steunmaatregelen zal niet verhinderen dat gezonde bedrijven de dieperik worden ingesleurd, waarschuwde bedrijfsdata-expert Graydon zaterdag in De Tijd. Zelfs met die steun blijft maar een op de vijf bedrijven uit de gevarenzone.
De Nationale Bank en het Planbureau verwachten dat het economisch herstel in 2021 de bedrijfswinsten met 50 procent doet stijgen. Dan zijn die nog 10 procent lager dan voor de crisis.
Gezinnen | Koopkrachtverlies is beperkt
De coronacrisis doet de koopkracht van de gezinnen in 2020 met 1,5 procent dalen. Het valt op dat de vermindering van het beschikbare inkomen veel kleiner is dan de krimp van de economie. Dat is te danken aan de maatregelen van de overheid en de sociale zekerheid.
Maar het gemiddelde koopkrachtverlies verbergt meer dan in normale jaren grote verschillen. Het inkomen van wie nog aan de slag is, blijft op peil, terwijl sommige tijdelijk werklozen hun inkomen fors zien dalen.
De consumptie van de gezinnen valt volgens de Nationale Bank en het Planbureau met 5,7 procent terug, vooral in de eerste jaarhelft. ‘Veel gezinnen zijn verplicht meer te sparen’, zegt Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank. Hij verwijst naar de sluiting van cafés, restaurants en veel winkels.
In 2021 zullen de koopkracht en consumptie opveren. De Nationale Bank en het Planbureau zien de koopkracht met bijna 3 procent toenemen, de consumptie met 7 procent. De consumptie zal een inhaalbeweging maken omdat sommige uitgaven verschuiven van dit naar volgend jaar.
Overheid | Begrotingstekort verviervoudigt
De Nationale Bank en het Planbureau zien het begrotingstekort in 2020 stijgen naar 7,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) of zowat 33 miljard euro. Het is van 1993 geleden dat het deficit zo hoog was. In 2019 bedroeg het tekort maar 1,7 procent van het bbp.
De twee instellingen laten evenwel doorschemeren dat hun raming van het begrotingstekort een onderschatting is. Ze merken op dat de toename van het deficit vooral een gevolg is van de zogenaamde automatische stabilisatoren. Daarmee
bedoelen de instellingen de dalende opbrengst van de belastingen en de hogere uitgaven voor werkloosheidsuitkeringen.
De raming van het begrotingstekort houdt geen rekening met steunmaatregelen voor de economie of met de hogere uitgaven voor gezondheidszorg.
De toename van het begrotingstekort en de krimp van de economie doen de overheidsschuld dit jaar oplopen tot 115 procent van het bbp, tegenover 99 procent vorig jaar. Sinds 1999, het jaar dat de euro is ingevoerd, was de schuldgraad van de overheid nooit zo hoog.
In 2021 zal het begrotingstekort sterk dalen, verwacht Pierre Wunsch.